Świadczenia socjalne w Danii cz. 1

1. Emerytura

 W Danii funkcjonują trzy systemy zabezpieczenia na wypadek starości (3 filary):

• system powszechny oparty na miejscu zamieszkania (nie składkowy),

• uzupełniający  system  emerytalny  ATP  (oparty na  zawodowych  systemach emerytalnych, składkowy),
• Specjalny system emerytalny S (oparty na indywidualnych systemach oszczędnościowych).

 Ubezpieczeniem emerytalnym objęci są:

•  W systemie powszechnym - wszyscy mieszkańcy Danii,

• W uzupełniającym  systemie  ATP  -  obowiązkowo  wszystkie  osoby  w  wieku  16-66  lat pracujące 9 i więcej godzin tygodniowo, osoby, które otrzymują dzienne zasiłki chorobowe, zasiłki porodowe,  zasiłki  z tytułu adopcji  lub  bezrobocia  albo  uczestniczą  w programie szkolenia.  Dobrowolnie  objęte  są  osoby,  które  pobierają  wcześniejszą  emeryturę,  rentę  z tytułu niezdolności do pracy lub otrzymują przejściowy dochód (podczas bezrobocia) oraz pracownicy etatowi mający niedochodowe zajęcie, jeśli płacili składki przez ponad 3 lata.

{viewonly=special, registered}

 

Warunki ubiegania się o świadczenie to:

 W  systemie  powszechnym  -  przynajmniej  3 lata  zamieszkiwania  w  Danii  między 15 a 65 rokiem Życia (67 dla tych, którzy ukończyli 60 lat do 1 lipca 1999 r.). Cudzoziemcy - przynajmniej 10 lat zamieszkiwania w Danii, w tym ostatnie 5 lat przed emeryturą. Pełna emerytura przysługuje po 40 latach zamieszkiwania w Danii między 15 a 65 rokiem Życia (67 dla tych, którzy ukończyli 60 lat do 1 lipca 1999 r.),

• w uzupełniającym systemie ATP - wiek 67 lat, opłacanie pełnej składki od 1964 r. Osoby, które   osiągnęły   wiek   60 lat po 1   lipca   1999   r. mogą Żądać   emerytury   przed 67  rokiem   Życia,   ale  nie  przed  60.  Emerytura  ta   jest   redukowana  proporcjonalnie o 10%. Wcześniejszą emeryturkę z przyczyn socjalnych i zdrowotnych mogą uzyskać osoby powyżej 50 roku Życia.

 Wysokość Świadczenia wynosi:

 W systemie powszechnym:

 podstawowa  emerytura  -  7298  €  (54  204  DKK)  rocznie,  jeśli  spełniony  jest  warunek zamieszkiwania  przez  40  lat.  W  przeciwnym  razie  emerytura  jest  proporcjonalnie zmniejszana (o 1/40 za każdy rok). Kwota podstawowa może być zmniejszona również zależnie od zarobków emeryta,

• powszechny   dodatek   emerytalny   (zależny   od   przychodów   małżonków)   -   3428   € (25 464 DKK)  rocznie, dla  emerytów  mieszkających  samotnie 7347  € (54  564 DKK) rocznie. Dodatek może być także zmniejszany w zależności od zarobków emeryta i jego współmałżonka.

 Minimalna emerytura   w systemie   powszechnym wynosi   805   €   (5978 DKK) rocznie, co stanowi 3/40 pełnej emerytury. Maksymalna emerytura wynosi 7298 € (54 204 DKK) rocznie plus dodatek 3428 € (25 464 DKK) rocznie, którego wysokość może być zmniejszana w zależności od innych dochodów. Świadczenia z systemu powszechnego waloryzowane są automatycznie każdego roku zależnie od wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.

 W uzupełniającym  systemie ATP emerytura  uzupełniająca  przyznawana   jest   zwykle w  formie regularnych wypłat,  ale  emerytury niskie  mogą  być  wypłacone  jednorazowo  w łącznej    kwocie. Wysokość zależy od długości okresu podlegania systemowi oraz  od wysokości opłaconych składek. Maksymalne roczne świadczenie dla  emerytów  opłacających  pełną składkę od 1 kwietnia 1964  r.  wynosi 2887  € (21 444 DKK) rocznie.

Minimalna roczna emerytura ATP wynosi 167 € (1240 DKK).

Możliwe jest łączenie emerytury z dochodami z pracy, ale Świadczenie z systemu powszechnego obniżane jest w zależności od osiąganych zarobków.

 

2. Świadczenia z tytułu choroby

Ubezpieczeniem  na  wypadek  choroby  objęci  są  wszyscy  pracownicy  i  pracujący  na  własny rachunek oraz współpracujący współmałżonkowie.

Świadczenia   medyczne  przysługują  wszystkim  mieszkańcom  Danii  i  cudzoziemcom,  którzy przebywają w Danii przynajmniej 6 tygodni.

Świadczenia  pieniężne  płacone przez pracodawcę  przysługują  pracownikom po  przynajmniej 74 godzinach  zatrudnienia  w  ciągu  ostatnich  8  tygodni  przed  chorobą,  a  płacone  przez  władze samorządowe -  po  przynajmniej 120 godzinach  zatrudnienia w  ciągu ostatnich 13 tygodni przed chorobą  lub  odbywaniu  szkolenia  zawodowego  trwającego  minimum  18  miesięcy,  odbywaniu płatnego stażu lub przebywaniu na zasiłku dla bezrobotnych.

Pracującym na    własny rachunek świadczenie pieniężne przysługuje po minimum 6  miesiącach  aktywności zawodowej  w  ciągu  ostatnich  12  miesięcy,  z których  jeden  miesiąc powinien bezpośrednio poprzedzać chorobę.

Zasiłek chorobowy

Pracownikowi i pracującemu na własny rachunek przysługuje zasiłek dzienny, który jest obliczany na podstawie godzinowej stawki wynagrodzenia bądź uzyskiwanego dochodu (w przypadku pracującego  na własny rachunek). Maksymalna wysokość zasiłku związana  jest  z poziomem średniego wynagrodzenia w  Danii    i  wynosi  419 €  (3113  DKK)   tygodniowo lub 11 € (84,14 DKK) na godzinę (37 godzin tygodniowo). Pracownicy otrzymują świadczenie od pierwszego dnia choroby (pierwsze 2 tygodnie pokrywa pracodawca), a pracujący na własny rachunek od trzeciego tygodnia choroby (mogą oni jednak ubezpieczyć się dobrowolnie na pierwsze 2 tygodnie choroby).

Zasiłki chorobowe  mogą  być  wypłacane pracownikom  przez 52  tygodnie w  ciągu  ostatnich 18 miesięcy, emerytom lub osobom, które osiągnęły 65 lat (67 lat ci, którzy ukończyli 60 lat do 1 lipca 1999 r.), nie dłużej niż 13 tygodni w ciągu 12 miesięcy. Okres ten nie obejmuje dwóch pierwszych tygodni choroby  (pokrywanych przez pracodawców), ani okresów, w trakcie których zasiłki  były wypłacane z powodu  ciąży,  porodu lub adopcji.  Pod  pewnymi warunkami okres ten może być przedłożony.

Lokalne  władze  podejmują  okresowe  działania  kontrolne.  Pierwsze  po  8  tygodniach  absencji spowodowanej chorobą. Przy pierwszym badaniu lub przy kolejnym, nie później niż  po  6  miesiącach choroby trwającej 12  miesięcy władze  lokalne  powinny przedstawić  osobie chorej propozycje zabezpieczenia  na przyszłość.  Zasiłek w przypadku choroby dziecka do  lat  14 jest taki sam jak w przypadku choroby pracownika.

 

3. Świadczenia na wypadek macierzyństwa

 

Ubezpieczeniem w  zakresie  świadczeń rzeczowych objęte są  wszystkie kobiety zamieszkujące  w Danii przynajmniej 6 tygodni.  Do świadczeń  pieniężnych z  tytułu  macierzyństwa uprawnieni są pracownicy, pracujący na własny rachunek, współpracujący współmałżonkowie.

 O świadczenia z tytułu macierzyństwa mogą ubiegać się pracownicy zatrudnieni przynajmniej 120 godzin  w  ciągu  13  tygodni  poprzedzających  chorobę  lub  ukończenie  szkolenia  zawodowego trwającego minimum 18 miesięcy lub odbywanie płatnego stażu jako części szkolenia zawodowego lub przebywanie na zasiłku dla bezrobotnych.

 Od pracujących na własny rachunek wymaga się minimum 6-miesięcznej aktywności zawodowej w ciągu ostatnich 12 miesięcy, z których ostatni miesiąc musi przypadać bezpośrednio przed chorobą.

 Zasiłek macierzyński

 Zasiłek  macierzyński  wypłacany  jest  od  czwartego tygodnia  przed przewidywaną  datą  porodu  i przez 24 tygodnie po  urodzeniu  dziecka  (ostatnie 10 tygodni z 24  mogą  być wypłacane ojcu). Osoba adoptująca dziecko  może otrzymywać  zasiłki dzienne przez  24 tygodnie,  począwszy od faktycznego wzięcia pod opiekę dziecka. Niezależnie od tego ojciec ma prawo do zasiłku dziennego przez dwa tygodnie następujące po urodzeniu się dziecka lub wzięcia pod opiekę. Dzienny zasiłek macierzyński jest obliczany na podstawie godzinowej stawki wynagrodzenia (dla pracowników) lub uzyskiwanego dochodu (dla pracujących na własny rachunek) i wynosi maksymalnie 419 € (3113 DKK) tygodniowo lub 11 € (84,14 DKK) za godzinę (37 godzin tygodniowo).

 

 4. Renta z tytułu niezdolności do pracy

 Prawo uznaje za osobę niepełnosprawną osobę w wieku 18-65 lat (67 dla osób, które osiągnęły 60 lat do 1 lipca 1999 r. okres przejściowy do 1 lipca 2002 r.), której zdolność do pracy jest czasowo zmniejszona, co najmniej o połowę   ze   względu na umysłową lub fizyczną ułomność.

 Ubezpieczeniem  z  tytułu  niezdolności  do  pracy  w  systemie  powszechnym  objęci  są  wszyscy mieszkańcy Danii.

 Systemy  ATP  (uzupełniający  system oparty  na  zawodowych  programach  emerytalnych)  i  SP (specjalny   system  oparty   na   indywidualnych   systemach  oszczędnościowych)   nie   przewidują świadczeń z tytułu niezdolności do pracy.

 O Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy mogą ubiegać się osoby, które: 

• mają orzeczony minimum 50% stopień inwalidztwa,
• nie przekroczyły 64 lata (66 dla tych, którzy 60 lat osiągnęli do 1999 r., okres przejściowym do 1 lipca 2002 r.),
• mają minimalny okres przynależności do systemu, tzn. przynajmniej 3 lata zamieszkiwania w Danii między 15 a 67 rokiem Życia,
• w przypadku cudzoziemców - przebywają w Danii 10  lat, z których 5  bezpośrednio  przed złożeniem wniosku o rentę.
  

W wieku 65/67 lat renta jest automatycznie zamieniana na emeryturę.

Wysokość renty inwalidzkiej zależy od stopnia niepełnosprawności i przyczyn społecznych. Przy całkowitej niezdolności do pracy (100%) - Świadczenie jest sumą: 

• kwoty podstawowej,
• podstawowego dodatku inwalidzkiego,
• dodatku z tytułu niezdolności do zarobkowania,
• dodatku rentowego.
  

Przy Średniej niezdolności do pracy (67-99%) - Świadczenie jest sumą: 

• kwoty podstawowej,
• podstawowego dodatku inwalidzkiego,
• dodatku rentowego.
  

Przy  częściowej  niezdolności do  pracy, (jeśli zdolność do  pracy jest  zredukowana do  50%) - świadczenie jest sumą: 

• kwoty podstawowej,
• dodatku rentowego,
• kwoty przedemerytalnej, (jeśli spełnia określone warunki).
  

Wysokość poszczególnych składników:

• kwota podstawowa wynosi 7298 € (54 204 DKK) rocznie,
• podstawowy  dodatek  inwalidzki wynosi  3550 €  (26 364 DKK)  rocznie dla samotnego rencisty lub 3025 € (22 464 DKK) dla rencisty pozostającego w związku małżeńskim, jeśli obydwoje małżonkowie mają prawo do tego dodatku,
• dodatek z tytułu  niezdolności do  zarobkowania  wynosi 4900 € (36 396 DKK) rocznie dla samotnego   rencisty  lub   3545  €   (26  328   DKK)   rocznie   dla  rencisty  pozostającego w związku małżeńskim, jeśli obydwoje małżonkowie mają prawo do dodatku,
• dodatek rentowy wynosi 3428 € (25 464 DKK) rocznie, pod warunkiem, że zarobki rencisty nie przekraczają  pewnego  poziomu,  dla samotnych rencistów  dodatek wynosi 7347  €  (54 546 DKK) rocznie,
• kwota przedemerytalna wynosi 1856 € (13  788  DKK)  rocznie  i jest  wypłacana osobie poniżej 60 lat, której została przyznana renta inwalidzka.
  

Minimalna renta inwalidzka wynosi 3/40 wyliczonej kwoty, maksymalna 40/40. 

Poza wyżej wymienionymi Świadczeniami osobom niepełnosprawnym może przysługiwać: 

• zasiłek  opiekuńczy  - przyznawany na pomoc osoby trzeciej w przypadku ślepoty lub znacznego krótkowidztwa i wynosi 3708 € (27 540 DKK) rocznie,
• zasiłek na stałą pielęgnację - gdy wnioskujący wymaga stałej pielęgnacji lub opieki osoby trzeciej i wynosi 7401 € (54 972 DKK) rocznie,
• zasiłek   inwalidzki  –  przyznawany,   gdy  zarobki  nie  dają  uprawnień  do   renty  i  gdy niepełnosprawność  (66-100%)  jest  potwierdzona  medycznie  oraz  w  wypadku  głuchoty stwarzającej poważne problemy w  komunikacji  i wynosi 3572  € (26  532 DKK)  rocznie; jeżeli współmałżonek otrzymuje ten sam zasiłek lub rentę inwalidzką - 2902 € (21 552 DKK) rocznie,
• zasiłek  zdrowotny – pokrywający 85%  udziału  rencisty w wydatkach  związanych z ochroną zdrowia,
• zasiłek mieszkaniowy i personalny dodatek dla rencistów, którzy mieszkają w trudnych warunkach i nie otrzymują pełnej renty.
  

Świadczenia waloryzuje się corocznie w zależności od wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. 

Świadczenia z tytułu inwalidztwa można łączyć z pracą, ale wówczas Świadczenia te są obniżane. 

Władze publiczne subsydiują pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. 

 

5. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych 

Ubezpieczenie od ryzyka wypadków przy  pracy  i  chorób zawodowych  musi być wykupione  w upoważnionej instytucji ubezpieczeniowej. Ubezpieczenie obejmuje wszystkie wypadki i ich  bezpośrednie  następstwa, które występują  w trakcie  pracy lub  w  związku z pracą  i  które powodują trwałe lub okresowe zmniejszenie zdolności do zarobkowania. Ubezpieczenie obejmuje szereg chorób zawodowych, które ujęte są na specjalnej liście,  jak  i  szkody  ponoszone przez dziecko urodzone żywo z powodu pracy wykonywanej przez jego matkę w ciąży  oraz z powodu narażenia  na czynniki szkodliwe, na  jakie wystawiani byli  jego rodzice przed poczęciem dziecka.

Wypadki w drodze do pracy i z pracy nie są objęte ubezpieczeniem. Ubezpieczeniem z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych objęci są: 

• pracownicy i niektórzy pracujący na własny rachunek (rybacy i właściciele statków),
• uczestnicy kursów  lub inne osoby przebywające w Ośrodku szkoleniowym, warsztacie  lub biurze w związku ze studiami lub szkoleniem zawodowym,
• dzieci dotknięte chorobą lub chorobą wrodzoną spowodowaną przez pracę ojca lub matki.
  

Warunkiem  ubiegania się o świadczenie jest zgłoszenie  wniosku  w   ciągu jednego   roku od wystąpienia zdarzenia. Nie określono wymaganego minimalnego okresu zatrudnienia.

{moscomment}

{/viewonly}